A man gestures during a protest over the death of Mahsa Amini, a woman who died after being arrested by the Islamic republic's "morality police", in Tehran, Iran September 19, 2022. WANA (West Asia News Agency) via REUTERS ATTENTION EDITORS - THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY. ATTENTION EDITORS - THIS PICTURE WAS PROVIDED BY A THIRD PARTY
Το Ιράν φλέγεται. Αυτός είναι ο καταλληλότερος τίτλος για να περιγράψει κανείς ό,τι διαδραματίζεται στην Τεχεράνη αλλά και σε άλλες μεγάλες πόλεις, μετά τον θάνατο από βασανιστήρια της 22χρονης Μαχσά Αμινί, που συνελήφθη γιατί φάνηκαν τα μαλλιά της κάτω από το χιτζάμπ.
Αποκλεισμένες από τη στοιχειώδη μόρφωση και περιθωριοποιημένες ακόμα και από μία υποτυπώδη κοινωνική ζωή, ελπίζουν σ’ έναν γάμο οι γυναίκες στο Ιράν. Θεωρούνται τυχερές αν αυτός δεν κρύβει βία και αν επιτραπεί από τον σύζυγό και αφέντη τους να απολαύσουν κάποιες από τις χαρές της μητρότητας. Ακόμα, όμως, και όταν έχει τεθεί τόσο χαμηλά ο πήχης, η ζωή παραμένει ζωή και όταν ζεις ελπίζεις.
Η Μαχσά είχε εναποθέσει όλες τις ελπιδες της, λοιπόν, στη σύντομη απόδραση που θα έκανε με τον αδελφό της για να διεκπεραιώσουν γραφειοκρατικές δουλειές και να δουν συγγενείς. Κάτι που για τον μέσο άνθρωπο φαίνεται αγγαρεία, για τη νεαρή κοπέλα έμοιαζε με εξωτικό ταξίδι αναψυχής.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, πριν καλά-καλά συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει άνδρες ντυμένοι με πολιτικά που ανήκαν στην θρησκευτική αστυνομία την είχαν αρπάξει από τα μαλλιά, σέρνοντάς την σ’ ένα βαν. Το αμάρτημά της; Κάποιες τούφες από τα μαλλιά της είχαν ξεπροβάλλει από το χιτζάμπ. Ο αδελφός της ματαίως διαμαρτυρήθηκε, χρησιμοποιώντας ακόμα και το σώμα του για ασπίδα ανάμεσα στην αδελφή του και τους άνδρες.
Όλοι, άλλωστε, γνωρίζουν καλά τι σημαίνει να μπαίνει κάποια κοπέλα στο βαν της θρησκευτικής αστυνομίας. Μόλις πριν από ένα μήνα, μία μάνα ούρλιαζε, θρηνούσε και ξερίζωνε τα μαλλιά της, όταν η αστυνομία είχε αρπάξει την κόρη της, επειδή το φόρεμά της είχε σηκωθεί, αποκαλύπτοντας μέρος των αστραγάλων της. «Μην την σκοτώσετε», ούρλιαζε, αποκαλύπτοντας τον εφιάλτη που βιώνουν οι γυναίκες που καταλήγουν εκεί.
Αν και κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι συνέβη, δεκάδες είναι οι μάρτυρες που κατήγγειλαν ότι μέσα στο βαν η Αμινί δέχτηκε βίαιη σωματική επίθεση. Αυτή συνεχίστηκε και στα κρατητήρια. Όταν πια είχε αφεθεί ελεύθερη, περιμένοντας και την τελευταία σφραγίδα παραπονέθηκε ότι δεν νιώθει καλά. Δεν της έδωσαν σημασία. Κάμερες μέσα από το τμήμα δείχνουν την κοπέλα να προσπαθεί να κρατηθεί από κάτι καρέκλες και στη συνέχεια να καταρρέει. Αν και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, ήταν ήδη αργά. Οι γιατροί διαπίστωσαν ότι ήταν εγκεφαλικά νεκρή και μία ημέρα μετά τη νοσηλεία της άφησε την τελευταία πνοή της.
Ο δικός της θάνατος, όμως, λειτούργησε σαν θρυαλλίδα αντιδράσεων. Η οικογένειά της αψήφησε τον φόβο, αμφισβητώντας ανοιχτά τις αρχές και τους γιατρούς που μίλησαν για υποκείμενα νοσήματα και μία φιλάσθενη κοπέλα, η οποία προδόθηκε από την καρδιά της.
Ξεκίνησαν να διαμαρτύρονται οι συγγενείς, οι φίλοι, οι γείτονες στην κηδεία της, στην πόλη Σακέζ του ιρανικού Κουρδιστάν. Η οργή, όμως, δεν έλεγε να καταλαγιάσει. Ακολούθησαν εκατοντάδες και στη συνέχεια χιλιάδες Κούρδοι, διαμαρτυρόμενοι για τον βίαιο θάνατο της. Η ταραχή εξαπλώθηκε όπως η φωτιά. Είχε και την δύναμή της. Έφτασε μέχρι και την πρωτεύουσα. Στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων βρέθηκαν και άλλες γυναίκες. Με κίνδυνο της ζωής τους, πέταξαν και έκαψαν τα χιτζάμπ, φωνάζοντας «θάνατο στο δικτάτορα», αναφερόμενες στον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη της χώρας.
Σφοδρές είναι οι αντιδράσεις και της Δύσης. Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ ήταν μεταξύ εκείνων που καταδίκασαν τον θάνατο της νεαρής. «Την περασμένη εβδομάδα, η Μαχσά Αμινί, 22 ετών, πέθανε εξαιτίας τραυματισμών που υπέστη αφού τέθηκε υπό κράτηση, διότι δεν τήρησε τη νομοθεσία για τη μαντίλα στο Ιράν. Αυτό που της συνέβη είναι απαράδεκτο και οι δράστες αυτού του φόνου πρέπει να λογοδοτήσουν», τόνισε ο Πέτερ Στάνο, ο εκπρόσωπος του Ζοζέπ Μπορέλ, στο δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης.
Ανακοίνωση έβγαλε και το υπουργείο Εξωτερικών της Γαλλίας, χαρακτηρίζοντας «βαθιά σοκαριστική» την υπόθεση της σύλληψης από την ιρανική θρησκευτική αστυνομία της νεαρής γυναίκας και κατόπιν του θανάτου της.
«Η υπηρεσιακή ύπατη αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Νάντα αλ Νασίφ, εξέφρασε σήμερα την ανησυχία της για τον θάνατο υπό κράτηση της Μαχσά Αμινί, η οποία είχε συλληφθεί από την θρησκευτική αστυνομία του Ιράν, που εφαρμόζει αυστηρούς κανόνες για τη χρήση του χιτζάμπ, και τη βίαιη αντίδραση των δυνάμεων ασφαλείας απέναντι στις διαδηλώσεις που ακολούθησαν», τονίζει σε σχετική ανακοίνωση ο ΟΗΕ.