Μας προστατεύουν τα ανοιχτόχρωμα ρούχα από τον καύσωνα; Να μια ερώτηση στην οποία καλούμαστε να απαντήσουμε κάθε φορά που προ των πυλών μας περιμένουν ακραίες θερμοκρασίες.
Ταυτόχρονα, τα ρούχα που επιλέγουμε σε συνθήκες καύσωνα είναι ζωτικής σημασίας, όχι απλώς για το πώς θα παραμείνουμε δροσεροί, αλλά και επειδή ερευνητές διαπίστωσαν ότι με τα κατάλληλα υφάσματα, μπορούμε να ενισχύσουμε τον φυσικό κλιματισμό του σώματός μας (-2C κατά μέσο όρο), κάτι που μακροπρόθεσμα θα εξοικονομήσει χρήματα και ενέργεια, μειώνοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Ναι, αλλά τι πρέπει να φοράμε για να παραμείνουμε δροσεροί; Παίζει ρόλο το χρώμα και το σχέδιο των ρούχων μας;
Όσον αφορά το χρώμα, οι περισσότεροι άνθρωποι φορούν λευκό το καλοκαίρι – επειδή το λευκό αντανακλά τις ακτίνες του ήλιου, αντί να απορροφά το φως όπως το μαύρο.
Ωστόσο, αυτή η θεωρία γίνεται λίγο πιο περίπλοκη όταν αρχίσουμε να μιλάμε για το πόσο χοντρό είναι ένα ύφασμα και ποια η εφαρμογή του, γιατί η θερμότητα δεν προέρχεται μόνο από τον ήλιο – προέρχεται και από το σώμα μας. Όταν αυτή η θερμότητα από το σώμα μας «χτυπάει» το λευκό ρούχο, αντανακλάται πίσω σε εμάς.
Το 1980, μια μελέτη σχετικά με το γιατί οι Βεδουίνοι – ένας αυτόχθων, ημινομαδικός λαός που κατοικεί σε περιοχές της ερήμου στην αραβική χερσόνησο, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική – φορούν μαύρα ρούχα στην έρημο, διαπίστωσε ότι η έκθεση στη θερμότητα ήταν η ίδια είτε τα μέλη της φυλής φορούσαν μαύρα είτε λευκά ρούχα.
Πώς είναι αυτό δυνατόν;
Τα υφάσματα μαύρου χρώματος ακτινοβολούν καλύτερα τη θερμότητα – που σημαίνει ότι απορροφούν τη θερμότητα που εκπέμπεται από το σώμα – οπότε αυτό μπορεί επίσης να παίξει ρόλο στην ψύξη του σώματός σας. Το μυστικό των Βεδουίνων είναι να φορούν χαλαρά μαύρα ρούχα, ειδικά αν φυσάει. Τα φαρδιά μαύρα ρούχα θερμαίνουν το χώρο μεταξύ του υφάσματος και του δέρματος, προωθώντας ένα ανοδικό ρεύμα αέρα – σαν καμινάδα – και παρέχοντας δροσερή ανακούφιση.
«Η ποσότητα θερμότητας που κερδίζει ένας Βεδουίνος που εκτίθεται στην καυτή έρημο είναι η ίδια είτε φοράει μαύρο είτε λευκό ένδυμα» σημειώνει η μελέτη. «Η πρόσθετη θερμότητα που απορροφάται από τη μαύρη ρόμπα χάνεται πριν φτάσει στο δέρμα», εξηγεί.
Έτσι, στην πραγματικότητα και παρά τα όσα πιστεύαμε μέχρι σήμερα, το πιο σημαντικό –σημαντικότερο κι από το χρώμα του ρούχου- είναι η εφαρμογή του. Ωστόσο, αν πρόκειται να φορέσετε στενά ρούχα, τότε μείνετε στο λευκό. Τα υφάσματα με υφή – όπως το seersucker ή το pique, ένα ύφασμα που χρησιμοποιείται συχνά στα αθλητικά μπλουζάκια πόλο – βοηθούν επίσης στο να μην κολλάει το ύφασμα στο δέρμα σας, κάτι που κάνει την κατάσταση ακόμα πιο δύσκολη.
Το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένο το ύφασμα παίζει ρόλο;
«Η επιλογή του υφάσματος είναι ζωτικής σημασίας», λέει η στιλίστρια και συγγραφέας μόδας Heather Newberger. «Αν φοράτε μια oversized τζιν ολόσωμη φόρμα, ενδεχομένως θα ζεσταθείτε περισσότερο από τη φίλη σας που επέλεξε ένα ρούχο από σιφόν ή γάζα, όσο στενό κι αν είναι αυτό», εξηγεί.
Όσον αφορά την εφαρμογή, τα ελαφριά υφαντά υφάσματα, όπως το βαμβάκι και το μετάξι, συνήθως εφαρμόζουν πιο χαλαρά από τα πλεκτά. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν έχει υγρασία – σε ξηρή ζέστη, η απορροφητικότητα από μόνη της μπορεί να είναι αρκετή, επειδή ο ιδρώτας θα απορροφηθεί από το σώμα σας και θα εξατμιστεί στη ζέστη. Όταν έχει υγρασία και ζέστη, ο αέρας γύρω σας είναι ήδη κορεσμένος με υδρατμούς, πράγμα που σημαίνει ότι ο ιδρώτας που μόλις απορρόφησαν τα ρούχα σας δεν έχει πού να πάει.
«Όσον αφορά τα ρούχα, είναι προτιμότερο να έχετε ένα υλικό που επιτρέπει στους υδρατμούς να περνούν, ώστε να μην εμποδίζει την εξάτμιση του ιδρώτα», λέει ο Rhett Allain, αναπληρωτής καθηγητής φυσικής στο Πανεπιστήμιο Southeastern Louisiana. «Ορισμένα από τα πιο σύγχρονα υλικά, που παράχθηκαν με βάση τις ανάγκες των αθλητών το κάνουν αυτό. Το βαμβάκι δεν τα καταφέρνει τόσο καλά με τον ιδρώτα» αναφέρει.
Όλα τα υφάσματα παγιδεύουν σε κάποιο βαθμό την υπέρυθρη ακτινοβολία που εκπέμπεται από το σώμα, γεγονός που βοηθάει να μας κρατάει ζεστούς στο κρύο – αλλά δεν είναι ιδανικό σε μια ζεστή μέρα και γι’ αυτό είναι σημαντικό να φοράμε ρούχα που αναπνέουν. Το βαμβάκι χωρίς άλλες προσθήκες (ελαστάνη ή άλλο υλικό), το λινό, το νάιλον και ο πολυεστέρας χαρακτηρίζονται ως αναπνέοντα υφάσματα σε κάποιο βαθμό, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι επιτρέπουν στον ιδρώτα και τη θερμότητα να διαφεύγουν μέσω του υλικού. Διαφέρουν όμως από τα υφάσματα που απορροφούν τον ιδρώτα από το σώμα σας.
Το νάιλον και ο πολυεστέρας χρησιμοποιούνται στα περισσότερα ρούχα, καθώς απορροφούν την υγρασία και στεγνώνουν γρήγορα, όμως εδώ εντοπίζεται ένα σοβαρό μειονέκτημα: αυτά είναι υφάσματα που εγκλωβίζουν και διατηρούν τις τυχόν δυσάρεστες οσμές ενός σώματος που ιδρώνει.
Επίσης, έρευνες έχουν δείξει ότι το νάιλον έχει μεγαλύτερη απορρόφηση υγρασίας και καλύτερες ικανότητες απορρόφησης από τον πολυεστέρα, αλλά στεγνώνει πιο αργά. Όμως (και εδώ υπάρχει ένα «όμως») οι συνθετικές ίνες όπως το νάιλον και ο πολυεστέρας, σύμφωνα με μελέτη (αλλά και βάσει της εμπειρίας μας από τέτοια ρούχα) δεν είναι καθόλου βολικά μόλις ιδρώσετε. Η ίδια μελέτη προτείνει ως εναλλακτική ρούχα από μπαμπού, το οποίο θεωρείται κακός αγωγός θερμότητας και επίσης παραμένει άνετο ως υφή και εφαρμογή ακόμα κι αν έχουμε… πλαντάξει κάτω από τον ζεστό καλοκαιρινό ήλιο.
Καλύτερα γυμνοί, λοιπόν;
Ναι, η αλήθεια είναι ότι αν θέλουμε πραγματικά να διατηρήσουμε τη δροσιά στο σώμα μας, τότε αυτό επιτυγχάνετε χωρίς καθόλου ρούχα. Ο George Havenith, καθηγητής περιβαλλοντικής φυσιολογίας και εργονομίας στο Πανεπιστήμιο Loughborough στο Leicestershire του Ηνωμένου Βασιλείου, εξηγεί ότι ναι μεν τα ρούχα προστατεύουν το δέρμα σας από το κάψιμο, αλλά το να είστε γυμνοί είναι το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε για να διατηρήσετε τη δροσιά σας. Όσο λιγότερα ρούχα φοράτε, τόσο περισσότερες ευκαιρίες υπάρχουν για ανταλλαγή θερμότητας με εξάτμιση μεταξύ του δέρματός σας και του αέρα. Αν και φυσικά, η προστασία του δέρματός σας από τις υπεριώδεις ακτίνες UV αποτελεί προτεραιότητα. Ωστόσο υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις – νέα υλικά και υφάσματα που θα βοηθήσουν να παραμείνει το σώμα δροσερό.
Νέα επιστήμη
Αθλητικές εταιρείες όπως η Nike και η Adidas επενδύουν εκατομμύρια στο σχεδιασμό έξυπνων υφασμάτων και οι επιστήμονες έχουν επίσης επενδύσει πόρους στην έρευνα για το ποια υφάσματα είναι καλύτερα στο να διατηρούν το σώμα δροσερό και άνετο. Οι επιστήμονες του ΜΙΤ διαπίστωσαν ότι η βασική ισορροπία για να επιτρέπεται η αποτελεσματικότερη ακτινοβολία της θερμότητας από το σώμα είναι ένα υλικό που είναι αδιαφανές στο ορατό φως -αντανακλά και δεν απορροφά το ηλιακό φως- αλλά διαφανές στις υπέρυθρες ακτίνες, επιτρέποντας στη θερμότητα να φεύγει από το σώμα αντί να παγιδεύεται μεταξύ του υλικού και του δέρματος. Διαπίστωσαν ότι κάνοντας τις ίνες νάιλον και πολυεστέρα λεπτότερες -περίπου ένα μικρόμετρο σε διάμετρο- και υφαίνοντάς τες σε νήμα πάχους 30 μικρομέτρων θα μπορούσαν να βοηθήσουν τον χρήστη να διατηρήσει μια πιο άνετη θερμοκρασία.
Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Maryland στις ΗΠΑ ανέπτυξαν επίσης συνθετικές ίνες με επιστρώσεις που αλλάζουν πραγματικά τη δομή τους ανάλογα με τις εξωτερικές συνθήκες –δηλαδή, απελευθερώνοντας περισσότερη θερμότητα όσο αυξάνεται η θερμοκρασία. Το προσαρμοστικό νήμα διαστέλλεται, αλλάζοντας τον χώρο μεταξύ των ινών. Η μεγαλύτερη απόσταση επιτρέπει στο ύφασμα να αναπνέει, επιτρέποντας ταυτόχρονα την ακτινοβολία της θερμότητας ώστε ο χρήστης να δροσίζεται.
Μια άλλη ομάδα πειραματίστηκε με ενδύματα που δένονται με λωρίδες, βοηθώντας στην ψύξη του σώματος περισσότερο από 2C (3,6F). Άλλες ομάδες έχουν διερευνήσει υλικά «αλλαγής φάσης» που ενσωματώνουν κάψουλες ή ίνες υλικού που λιώνουν καθώς θερμαίνονται, βοηθώντας στην απορρόφηση της υπερβολικής θερμότητας.
Μήπως να βραχούμε;
Βασικά, αυτό ίσως είναι ο καλύτερος τρόπος για να παραμείνουμε δροσεροί στη ζέστη, όσον αφορά τα ρούχα: ναι, το να τα φοράμε βρεγμένα. Όπως επισημαίνει ο ο Allain, το νερό χρειάζεται θερμική ενέργεια για να εξατμιστεί, και καθώς κάνει αυτή τη μετάβαση από υγρό σε αέριο, χρησιμοποιεί τη θερμότητα που προέρχεται από το σώμα μας, δροσίζοντας το δέρμα και μειώνοντας τη θερμοκρασία του σώματός μας.
Έτσι, αποδεικνύεται ότι η επιλογή ενός ρούχου για να παραμείνουμε δροσεροί είναι λίγο πιο περίπλοκη από το να φορέσουμε απλώς ένα λευκό T-shirt.