Αποκαλυπτήρια για το νέο μοντέλο επιδοτήσεων ως προς το ρεύμα, αλλά και το φυσικό αέριο θα κάνει εντός της εβδομάδας η κυβέρνηση, εξειδικεύοντας έτσι τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού από το βήμα της ΔΕΘ, αλλά και εγκαινιάζοντας μια προσπάθεια για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Και αυτό γιατί μπορεί οι επιδοτήσεις να μην έχουν εισοδηματικά κριτήρια, όπως το επίδομα θέρμανσης, αλλά θα έχουν διαφορετικά επίπεδα, ανάλογα με την κατανάλωση.
Με απλά λόγια, όσο μικρότερη η κατανάλωση για ένα νοικοκυριό ή μια επιχείρηση, τόσο μεγαλύτερη θα είναι αναλογικά η επιδότηση, ενώ θα προβλέπεται και ένα ξεχωριστό bonus για όσους καταναλωτές καταφέρουν να μειώσουν κατά 15% την κατανάλωσή τους εν συγκρίσει με την περσινή περίοδο. Το bonus, πάντως, φαίνεται ότι δεν θα υπάρξει για τους λογαριασμούς του φυσικού αερίου, καθώς υπάρχουν αρκετές δυσκολίες, π.χ. πολλές πολυκατοικίες που έχουν εγκαταστήσει καυστήρα φυσικού αερίου έπαιρναν συνολικό λογαριασμό και όχι ανά διαμέρισμα, επιμερίζοντας το κόστος ανά διαμέρισμα.
Οι σχετικές ανακοινώσεις αναμένεται να γίνουν από τους συναρμόδιους υπουργούς την ερχόμενη Τρίτη ή Τετάρτη, μια και πλησιάζουμε προς το τέλος της υφιστάμενης περιόδου επιδοτήσεων. Από την κυβέρνηση, πάντως, διευκρινίζουν ότι η παρέμβαση στη χονδρική τιμή του ρεύματος θα παραμείνει, με αποτέλεσμα στο κυβερνητικό επιτελείο να εκτιμούν ότι στο τέλος οι διαφορές για ένα μέσο νοικοκυριό θα είναι πολύ μικρές σε σχέση με το σημερινό πιο γενναιόδωρο μοντέλο επιδοτήσεων λογαριασμών. Το ότι το μοντέλο επιδοτήσεων θα είναι κλιμακωτό αποτυπώνεται και στο γεγονός ότι η χρηματοδότηση από τον τακτικό προϋπολογισμό για τον μήνα Οκτώβριο θα είναι σημαντικά μικρότερη, στην περιοχή των 200-300 εκατ. έναντι των 800 εκατ. που επιστρατεύτηκαν για τον Σεπτέμβριο.
Στην πραγματικότητα, πάντως, η κυβέρνηση στέλνει το μήνυμα στους πολίτες να κάνουν μικρότερη κατανάλωση, περιορίζοντας άσκοπες δραστηριότητες, προκειμένου να είναι στην περίμετρο της αυξημένης επιδότησης, αν και είναι σαφές ότι οι οικιακοί χρήστες του φυσικού αερίου θα επιβαρυνθούν αναλογικά περισσότερο. Εμφαση θα δοθεί και στο σκέλος της βιομηχανίας, η οποία είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα, καθώς το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ο ΑΔΜΗΕ έχουν προβλέψει από τον Ιούνιο και έχουν δημιουργήσει σε μια πλατφόρμα έναν Μηχανισμό Απόκρισης – Ζήτησης, όπως ονομάζεται χαρακτηριστικά. Η κεντρική ιδέα είναι ότι σε αυτή την πλατφόρμα οι ενεργοβόρες βιομηχανίες θα δίνουν τις προσφορές τους για να κάνουν εξοικονόμηση ενέργειας οι ίδιες με κίνητρο μια αποζημίωση.
Πιο προωθημένοι
Και ενώ η κυβέρνηση δρομολογεί την εθνική στρατηγική για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων κόντρα στις ανατιμήσεις, η Ευρώπη παραμένει πιο διστακτική και πορεύεται… βήμα-βήμα. Η δέσμη προτάσεων που παρουσίασε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν από το Στρασβούργο δεν έγινε δεκτή αρνητικά στην κυβέρνηση, με δεδομένο και ότι η ίδια η πρόεδρος της Κομισιόν αναγνώρισε ότι βασίζεται σε μεγάλο βαθμό και σε ελληνικές εισηγήσεις, δεν θεωρείται όμως ως καταλύτης για την αλλαγή δεδομένων. Παραμένει, δε, αγκάθι το θέμα του πλαφόν.
Πιο συγκεκριμένα, ως προς τις δύο βασικές εξαγγελίες της προέδρου της Κομισιόν, ήτοι τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας υποχρεωτικά κατά 5% ή εθελοντικά κατά 10% για τα κράτη-μέλη, με έμφαση στη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας τις ώρες αιχμής που για κάθε χώρα διαφέρουν και από την άλλη τον μηχανισμό φορολόγησης των υπερεσόδων των εταιρειών που παράγουν ενέργεια, όχι από φυσικό αέριο, το μήνυμα που εκπέμπει η κυβέρνηση είναι ότι είμαστε… πιο προωθημένοι.
Για παράδειγμα, ως προς την ειδική εισφορά που δρομολογεί η Κομισιόν δεν πιάνει όσους παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα μέσω του αερίου, αλλά τους παραγωγούς από ορυκτά καύσιμα, λιγνίτη και ΑΠΕ που το προηγούμενο διάστημα είχαν φιξάρει τις δικές τους τιμές με αυτές των ηλεκτροπαραγωγών με αέριο, αποκομίζοντας σημαντικά κέρδη. Το μόνο καινούριο στοιχείο είναι ότι η Κομισιόν δρομολογεί μια έκτακτη εισφορά και στα διυλιστήρια, στη βάση της μέσης κερδοφορίας των προηγούμενων τριών ετών, κάτι το οποίο θα εφαρμόσει και η χώρα μας, με το βλέμμα κυρίως στα ΕΛ.ΠΕ. και τη Motor Oil.
Το σχέδιο «Θερμοστάτης»
Παράλληλα, ως προς τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, η Ελλάδα εφαρμόζει ένα σχήμα υποχρεωτικότητας για το Δημόσιο, όχι όμως και για τα ιδιωτικά νοικοκυριά, πέραν των κινήτρων για εθελοντική μείωση της κατανάλωσης. Κυβερνητικές πηγές διευκρινίζουν στο «ΘΕΜΑ» ότι δεν πρόκειται να υπάρξει υποχρεωτική μείωση κατανάλωσης ρεύματος σε ώρες αιχμής για τα νοικοκυριά. Οσο για το Δημόσιο, ισχύει ο στόχος μείωσης κατά 10% της κατανάλωσης, αλλιώς θα εφαρμόζονται πέναλτι για τους απείθαρχους στις προβλέψεις του σχεδίου «Θερμοστάτης». «Αυτή πια είναι μια εθνική προσπάθεια, η οποία πρέπει να γίνει σε όλα τα επίπεδα, ξεκινώντας από το Δημόσιο. Αλλά κάθε νοικοκυριό έχει το ίδιο συμφέρον να εξορθολογίσει τη χρήση ενέργειας ώστε να μειώσει την επιβάρυνση και το κόστος που αυτό σημαίνει για το κάθε ελληνικό σπίτι», είπε με τη σειρά του την περασμένη Παρασκευή ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, επισκεπτόμενος την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Αργεί το πλαφόν
Για την Ελλάδα, βεβαίως, η θεμελιώδης «γκρίζα ζώνη» στην ομιλία της κυρίας Φον ντερ Λάιεν ήταν η μη αναφορά στο πλαφόν στο φυσικό αέριο, κάτι που είναι πάγιο ελληνικό αίτημα. Μετά το ναυάγιο της θέσης για το πλαφόν στο ρωσικό αέριο και μόνο, κάτι που δεν πέρασε από το Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας προ εβδομάδος, η κυρία Φον ντερ Λάιεν έδειξε να… κλωτσά το τενεκεδάκι παρακάτω και να παραπέμπει σε αποφάσεις στο τέλος του έτους για συνολική μεταρρύθμιση του συστήματος τιμολόγησης, με διαχωρισμό της τιμής του ρεύματος από αυτή του αερίου.
Υψηλόβαθμη ευρωπαϊκή πηγή εξηγεί στο «ΘΕΜΑ» ότι, όσα είπε η πρόεδρος της Κομισιόν πρέπει να αντιμετωπιστούν ως «το πρώτο βήμα» μιας παρέμβασης στην αγορά ενέργειας. Το «δεύτερο βήμα», το οποίο θα δρομολογηθεί σε δεύτερο χρόνο, θα αφορά μια πιο συστημική αλλαγή για τον τρόπο τιμολόγησης του ρεύματος. Μάλιστα, όπως πληροφορείται το «ΘΕΜΑ», έχουν ήδη ξεκινήσει τεχνικές συζητήσεις στο επίπεδο της Κομισιόν για το πώς θα γίνει αυτό και σε αυτές μετέχει εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης ο σύμβουλος του κ. Μητσοτάκη για τα ενεργειακά Νίκος Τσάφος, ο οποίος είχε βρεθεί προ ημερών στις Βρυξέλλες και συμμετείχε σε προπαρασκευαστικές συνεδριάσεις πριν τη συνάντηση των υπουργών Ενέργειας.
Στο χρηματιστήριο ενέργειας
Η ελληνική κυβέρνηση, πάντως, θα επιμείνει στο θέμα του συνολικού πλαφόν με έμφαση την ανάγκη για παρέμβαση στο σύστημα TTF, κοινώς στο ευρωπαϊκό χρηματιστήριο ενέργειας, καθώς η πρόταση που επανέφερε ο υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας προ ημερών είχε τη στήριξη άλλων 14 συναδέλφων του στις βασικές της γραμμές.
Με απλά λόγια, πολλά ευρωπαϊκά κράτη επιζητούν μια πιο συνολική παρέμβαση στην αγορά. Κατά τα φαινόμενα, πάντως, ένας μηχανισμός για πλαφόν θα χρειαστεί ακόμα χρόνο. Κάπως έτσι, δεν θα είναι αντικείμενο του έκτακτου συμβουλίου των υπουργών Ενέργειας στις 30 του μήνα, καθώς αυτοί θα αποφανθούν επί της πρότασης της Κομισιόν.
Στις 6-7 Οκτωβρίου προγραμματίζεται το άτυπο Συμβούλιο Ηγετών στην Πράγα, το οποίο, όμως, δεν έχει αποφασιστικό χαρακτήρα, ενώ στη συνέχεια, η πρώτη τακτική Σύνοδος θα γίνει στις 20-21 Οκτωβρίου, όπου υπάρχει δυνατότητα λήψης αποφάσεων. Οι πιο «απαισιόδοξοι», πάντως, γνωρίζοντας τους χρόνους ανταπόκρισης των Βρυξελλών, εκτιμούν ότι μπορεί να υπάρξει καθυστέρηση ως και τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, στις 15 και 16 του μήνα.